تاریخچه شهرستان بافت

          unknown 
            بازدید : 598
          دوشنبه 07 فروردین 1391
           نظرات (0)
        

به طوری كه از حفاری ها و كاوش های باستان شناسی بر می آيد؛ قدمت بافت به بيش از 1000 سال می رسد. شهرستان ‌بافت در باختر استان كرمان واقع شده و از شمال به بردسير، از خاور به جيرفت، از باختر به سيرجان و از جنوب به ميناب و بندرعباس محدود می شود. قالي‌بافی در شهرستان بافت رواج كامل داشته و جزو مهم‌ترين صنايع دستي اين منطقه به شمار مي‌روند. قالی هايی كه در اين شهرستان توليد می شود دارای طرح كرمانی و نقش‌های شاه عباسی، گلدانی، حشمتی، گل بادامی و گل سرخی هستند. بر اساس سرشماری سال 1375 جمعيت شهرستان بافت 122967 نفر و جمعيت شهر بافت 27920 نفر، شامل 5292 خانوار بوده است. مردم بافت مسلمان شيعه و آريايی نژادند و به زبان فارسی با گويش ويژه بافتی نزديك به كرمانی صحبت می کنند. جمعيت شهرستان بافت از طايفه های افشار و بوچاقچی، تيره‌های‌ميری، آنه‌ای، خوارزمی، اولادی، سليمانی، سلاجقه، قلندری، آقاجانلو و گوغری هستند كه در نقاط مختلف زندگی می‌كنند. شهرستان بافت از نظر كشاورزی بسيار پر رونق بوده و به دو منطقه گرمسيری و سردسيری تقسيم می شود

1) شهرستان بافت ، در جنوب استان کرمان ، در منطقة قدیمیِ اِقطاع واقع است . از شمال به شهرستان بردسیر (مَشیز)، از مشرق به شهرستان سبزواران (جیرفت )، از جنوب به شهرستان بندرعباس (استان هرمزگان )، و از مغرب به شهرستانهای سیرجان و بندرعباس محدود است . مشتمل بر سه بخش : مرکزی (حومه )، رابُر، اُرزوئیه و سیزده دهستان و دو شهر است . خط الرأس کوههای شاه ، لاله زار، و بیدخون (بیدخوان ) آن را از شهرستان بردسیر جدا می کند. کوههای صوغان و سیاه کوه در جنوب شرقی ، کوه خَبْر (مرتفعترین قله 845 ، 3 متر و اغلب پوشیده از برف ) در مغرب ، کوه کوشک (مرتفعترین قله 273 ، 3 متر) در جنوب شهرستان قرار دارد. این کوهها اغلب پوشیده از بَنِه (پستة جنگلی ) و بادام جنگلی و بوتِه های کتیرا و زیره است . بیشتر آبادیهای شهرستان در دره های این کوهها قرار دارد. زمینهای مزروعی شهرستان با رودهای رابُر، بافت ، خارا (خَرا)، زردشت ، هودج ـ از سرشاخه های سمت راست هلیل رود * ـ و همچنین چندین رشته قنات ، چاه و چشمه آبیاری می شود. محصولات عمدة آن گندم ، جو، پنبه ، زیره و میوه است . دامداری نیز در آنجا رایج است . از صنایع دستی قالیبافی و جاجیم بافی دارد. دارای معادن سرب و آهن و مس و کرومیت است . معادن سرب آن در اراضی دهکدة علی آبادِ دشت آباد در 29 کیلومتری جنوب غربی شهر بافت یافت می شود. راه کرمان ـ سیرجان و بافت ـ سبزواران از این شهرستان می گذرد. این شهرستان دارای آثار باستانی پیش از تاریخ است .

از دهستانهای قدیمی آن صوغان است که در منطقة گرمسیر در جنوب شرقی شهرستان قرار دارد. در گذشته مرکز آن ده صوغان در حدود 116 کیلومتری جنوب شرقی شهر بافت بود. امروز در نزدیک آن ، آبادی معدن صوغان دیده می شود و در سرشماری 1365 ش نام آبادی صوغان حذف شده است . آبادی سُرخان ، با برجی قدیمی ، در نزدیکی دهکدة صوغان قرار داشت . جغرافیانویسان اسلامی در محل صوغان و سُرخان از آبادی سورقان نام برده اند (اصطخری ، ص 160؛ ابن حوقل ، ص 308 ؛ مقدسی ، ص 468). به نوشتة وزیری کرمانی ، درخت سرو بسیار بزرگی در دامنة کوه صوغان قرار داشت که دور آن هشت بغل بود و تخمیناً پنجاه خروار هیزم خشک به مرور ایام از این درخت به دست آمد. به اعتقاد مردم ، حضرت زکریای پیغمبر علیه السّلام در این درخت پنهان بوده است . همچنین در صحرای صوغان ، در قریة اللّه آباد، تلی خاکی است که گویند مقتل یحیی بن زکریا علیه السّلام است . از صوغان راهی به رودبار در میانة دو کوه ـ تقریباً به طول ده فرسنگ و با عرض جای فراخ یک میل و جای تنگ به قدر شصت ذرع ـ وجود دارد. آبی از سمت صوغان و از وسط آن تنگ به سوی رودبار جاری است (ص 130). طی سالهای 1346ـ1348 ش در تپة یحیی (به ارتفاع 8ر19 متر از سطح زمینهای پیرامون و به قطر قاعدة 186 متر)، واقع در درة صوغان ، کاوشهای باستان شناسی انجام گرفت و آثاری متعلق به 500 تا 4500 سال پیش از میلاد به دست آمده است که نمودار رونق اقتصادی و بازرگانی و توسعة صنایع دستی ، بویژه در هزارة سوم پیش از میلاد، در آن ناحیه است . الواح یافت شده دارای نوعی علایم عددی است و شکل الواح به گروه «پروتوـ ایلامی » (عیلامی نخستین ) تعلّق دارد. اشیای به دست آمده ، از سنگ صابون شناخته شده است . بقایای معادن سنگ صابون هنوز در پیرامون تپه یحیی دیده می شود (مجیدزاده ، ص 141ـ142).

از آبادیهای دیگر آن اُرزوئیه یا ارزویه (مرکز دهستان و بخش ارزوئیه ) است که در ارتفاع 044 ، 1 متر، در 126 کیلومتری جنوب شهر بافت قرار دارد و آب و هوای آن گرم است . آب مشروب و زراعتی آن از قنات تأمین می شود. محصول آن ذرت ، گندم ، پنبه و خرماست و مرکباتش شهرت دارد. از آبادیهای قدیمی آن دَشتْبَر که نامش در تاریخ آمده (افضل الدین کرمانی ، ص 132)، قادرآباد، و دولت آباد در 126 کیلومتری شهر بافت است . دهستان ارزوئیه در 1368 ش به بخش تبدیل شد.

صنايع و معادن

از صنايع اين منطقه اطلاعات مستندي در دست نيست. معدن كروميت و معدن سرب از كان هايی است كه تاكنون در اين شهرستان مورد بهره برداری قرار گرفته اند.

کشاورزی و دام داری

شهرستان بافت از نظر كشاورزی بسيار پر رونق بوده و به دو منطقه گرمسيری و سردسيری تقسيم می گردد. درمنطقه گرمسيری پنبه و مركبات و در منطقه سردسيری گندم، جو و تره بار كشت می شود. روش آبياری به صورت ديمی و آبی بوده و جهت آبياری زمين های تحت كشت از كاريزها و رودخانه ها استفاده می شود. فرآورده های عمده كشاورزی اين شهرستان گندم، جو، كنجد، پنبه، زيره، انگور، انار، بادام، گردو و تره بار می باشند. به علت مساعد بودن آب و هوا و وجود مناطق كوهستانی، امكانات زيادی جهت پرورش دام فراهم گرديده كه شامل گوسفند، گاو و طيور مي‌شود. اساس اقتصاد شهرستان بافت بر كشاورزی، دام‌داری و قالي‌بافی استوار است. گندم، جو، پنبه، قالی، تره بار، روغن، كتيرا، زيره، كنجد و دانه های روغنی نيز صادرات اين شهرستان را تشکيل می‌دهند.

غیر از شهر بافت (مرکز شهرستان )، شهر دیگر آن رابُر (مرکز دهستان و بخش ، جمعیت طبق سرشماری 1370ش ، 450 ، 8 تن ) در 22 کیلومتری شمال شرقی شهربافت است . این شهر در دامنة کوه قرار دارد و رود رابر، که از کوه شاه سرچشمه می گیرد، از کنار آن می گذرد. باغداری و قالیبافی در آنجا رواج دارد. به نوشتة وزیری کرمانی (ص 141)، در قدیم گلابی و سیب آن از طریق بندرعباس به هند صادر می شد.

در 1316 ش ، طبق قانون تقسیمات کشور، بخش بافت در شهرستان کرمان (استان هشتم ) تشکیل شد. در 1323 ش ، بخش بافت از شهرستان کرمان مجزا و ضمیمة شهرستان نونهادِ سیرجان شد. در فهرست تقسیمات کشوری 1340 ش ، شهرستان بافت جزو شهرستانهای استان هشتم است . جمعیت شهرستان بافت ، براساس سرشماری 1370 ش ، بالغ بر 377 ، 131 تن بود که از آن میان 198،31 تن (حدود 24 درصد) شهرنشین و 179 ، 100 تن (حدود 76 درصد) روستانشین بودند. عشایر افشار * ، لک * و تیره های بچاقچی * نیز در این شهرستان زندگی می کنند و به دامداری اشتغال دارند.

2) شهر بافت ، مرکز شهرستان بافت (جمعیت طبق سرشماری 1370 ش ، 748 ، 22 تن )است که در 156 کیلومتری جنوب شهر کرمان ، و در ارتفاع 250 ، 2 متری ، واقع است . شهر بردسیر در 116 کیلومتری شمال ، سیرجان در 129 کیلومتری مغرب و راُبر در 22 کیلومتری شمال شرقی آن قرار گرفته است . در قدیم ، بر سر یکی از راههای اصلی زمستانی سیرجان ـ هرمز * به کرمان قرار داشت . گرمترین دمای مطلق آن گاهی به 37 درجه و سردترین آن به 7- درجة سانتی گراد می رسد. بادهای شمال شرقی ـ جنوب غربی آن ملایم و بادهای غربی و جنوب غربی آن تند و همراه با گرد و غبار است . شمال شهر را کوههای کم ارتفاع و جنوب آن را دشت فراگرفته است . رود بافت از سرشاخه های هلیل رود، از مشرق آن می گذرد و پلی بر روی آن احداث شده و پیرامون شهر را باغها و مزارع احاطه کرده است . شهر اغلب در معرض سیل قرار دارد. از جمله صنایع دستی آن قالیبافی و جاجیم بافی است . بافت از مراکز داد و ستد تولیدات عشایری است که در اطراف زندگی می کنند. تنگ آسیا دو جَفته در سه کیلومتری شمال شرقی شهر واقع است . شهر بافت با راههای اصلی و فرعی (برخی آسفالته ) با مراکز بخشها ارتباط دارد.

پیشینه : از تاریخ شهر بافت در پیش از اسلام و حتی اوایل اسلام ، اطلاعی در دست نیست . به نظر گابریل ، احتمالاً اسکندر، در بازگشت از مشرق ایران ، از طریق گُلاشکِرد * ، در پنجاه کیلومتری مغرب کَهنوج ، از مسیر صوغان و بافت به سیرجان رفته است (ص 31). نخستین بار، صاحب حدود العالم در 372 از بافت نام برده و بافت و خیر (احتمالاً خَبْر) را دو شهرک آبادان و بانعمت از کرمان معرفی کرده است (ص 126). هنگامی که ملکشاه سلجوقی در جیرفت درگذشت (562)، پسر و جانشین او، ملک بهرام ، از راه بافت روانة بردسیر (شهرکرمان ) شد (افضل الدین کرمانی ، ص 66). به نوشتة محمدبن ابراهیم (ص 82)، در 570، اتابک محمد از راه بافت به جیرفت رفت و در 594، غُزان ، پس از شکست از نصرت الدین اتابک ، سردار هندوخان پسر خوارزمشاه ، به بافت و سیرجان عقب نشستند (همان ، ص 195). بافت در اوایل قرن هفتم ، پیش از حملة مغول ، از بلاد و نواحی کرمان و شهری آباد و نامدار بوده است (افضل الدین کرمانی ، ص 132). در همان زمان ، بافت در معجم البلدان (ج 1، ص 474)، به صورت «بافد» و از شهرهای کرمان در راه شیراز ذکر شده است . به قول شیندلر، مارکوپولو در نیمة قرن هفتم هنگام بازگشت به کرمان ، از راه بافت سفر کرده است (سایکس ، ص 303). در 768، شاهزاده قطب الدین اویس به حوالی بلوک اقطاع (بافت ) آمد (عبدالرزاق سمرقندی ، ج 1، ص 390). در 785، سلطان احمد، حاکم کرمان ، پس از گذراندن چند روز در بافت ، برای درهم شکستن شورشی که حیدر نامی آن را رهبری می کرد، به کرمان بازگشت (میرخواند، ج 4، ص 589). در 792، شاه یحیی از یزد به صحرای بافت آمد و در جنگ با سلطان احمد شکست خورد و به یزد برگشت (کتبی ، ص 127). در 857، میرزاسلطان سنجر، پس از به بند کشیدن یاراحمد، به بلوک اقطاع رفت (اوبن ، ج 2، ص 124ـ126). در 858، الوند بیگ بن اسکندر میرزابن قره یوسف ترکمان از خراسان به جیرفت و رودبار آمد. محمود فارسی ، پس از تسلیم منطقه به وی ، در بلوک اقطاع اقامت گزید (روملو، ص 344). در 1132، سپاهیان محمود * افغان ، پس از تسخیر کرمان ، با قزلباشها وارد نبرد شدند. سالار عسکرِ بلوکِ اقطاع نیز به قزلباشها پیوست (مرعشی صفوی ، ص 54). در 1138، سالار عسکر بلوک اقطاع (بافت ) با سیداحمدخان مصاف داد (مرعشی صفوی ، ص 68ـ69). در 1207، فتحعلی خان قاجار (بعدها فتحعلیشاه )، به فرمان شاه قاجار، قلعة رابر را در بافت محاصره و تسخیر کرد (وزیری کرمانی ، ص 141ـ142). در 1310 ش ، قصبة بافت مرکز اقطاع به شمار می آمد (کیهان ، ص 252ـ254). در 1321 ش ، قصبة بافت 554 ، 2 تن جمعیت داشت و دارای 22 دهستان بود که اغلب دهستانهای امروزی شهرستان بردسیر جزو آن قید شده است (ایران . وزارت کشور، ج 2، ص 383ـ386).

وجه تسميه و پيشينه تاريخي

قدمت بافت به بيش از 1000 سال می رسد. به طوری كه از حفاری ها و كاوش های باستان شناسی بر می آيد بنای شهر قديم بافت كه درناحيه جنوبی شهر فعلی قرار دارد منصوب به هفت صد سال پيش بوده و شهر جديد در حدود دويست سال قبل ساخته شده است. در حدود عالم (372 هـ . ق) بافت مركز «اقطاع» ذکر شده است. در صورت الارض و تقويم البلدان اين شهر به نام «بافد» آمده و سپس به «بافت» تبديل شده است

ارسال نظر برای این مطلب

عنوان	پاسخ	بازدید	توسط
گوشت منجمد با طعم مواد مخدر	0	886	aligavaribami
رابطه غیراخلاقی قاضی دادگاه با زن جنایتکار!	0	838	aligavaribami
سه گزینه برای احیای ارزش پول رایج ایران	0	511	aligavaribami
مداحان وام ۵۰ میلیونی می گیرند	0	527	aligavaribami
روایت دایی از دعوت یک خواننده به خاطر پیکه	0	560	aligavaribami
علی دایی وقتی «مدل» بود!	0	676	aligavaribami
استخدام آموزش و پرورش سال ۹۱	0	577	aligavaribami
تحریم های ایران افزایش یافت	0	603	aligavaribami
20 کلید طلایی برای زنان برای موفق بودن با شوهر	0	705	aligavaribami